Bugün, dünyanın her yerindeki şirketler tarafından kullanılan binlerce iş değerleme sistemi bulunmaktadır. Bu sistemlerin tümü sayısı bir düzineyi bulan temel teknik yaklaşımlardan birini kullanır. Burada  kısaca, yaygın olarak kullanılan üç niteliksel sistem olan PAQ, FES ve Hay sistemlerinden bahsetmek istiyoruz.

Çok yaygın olarak kullanılmamasına rağmen, PAQ sistemi, teknik kusursuzluğu ve birçok insan kaynakları bağlantılı alanda yararlılığı sebebiyle endüstriyel/örgütsel psikoloji alanında önde gelen sistemlerdendir.

Amerikan hükümeti tarafından beyaz yakalı çalışanların görevlerinin değerlemesinde kullanılan FES ise basit faktör analizi metodolojisini ileri götüren bir sistemdir ve hem içeriksel hem de teknik açıdan başka birçok sistem tarafından kopya edilmektedir.

Hay sistemi ise daha çok özel sektör tarafından yönetici, süpervizör, uzman ve beyaz yakalı pozisyonların iş değerlemesinde kullanılmaktadır.

PAQ sisteminde,187 iş öğesi değerlendirilmektedir ve bu öğeler standartlaştırılmıştır. Bu iş öğelerinin ortak bir rakamsal değerle ifade edilmesinde kullanılan ve öğelerin kombinasyonlarının ve ağırlıklarının belirlenmesini sağlayan standart iş değerleme denklemi, reel iş pazarındaki veriler kullanılarak oluşturulmuştur. Öğeler ve göreceli ağırlıkları her şirket için özel olarak saptanabilir. Bu yöntemde, iş analizcisinin 187 iş öğesinin her biri için belirlediği değerler bilgisayara girilir ve standart denklem sonucu toplam iş değerleme puanı ortaya çıkar.

FES ve Hay sistemlerinde ise, ortak süreçler bulunmasına rağmen, iş değerleme şemaları her şirket için belli ölçülerde özelleştirilmektedir.

Sistem Gelişimi, Uygulama ve Operasyon

İş değerleme sistemlerinin geliştirilmesi, test edilmesi, değerlendirilmesi ve uygulamaya konulması gibi süreçlerinde bazı adımlar sistemin kendine özgü metodolojisine bağlı olabilir, bazı adımlar ise evrensel olarak ortak kullanılır. Tipik bir
iş değerleme sisteminde atılacak bazı proje adımları aşağıda listelenmiştir:

1. Projenin parametrelerinin belirlenmesi, bu proje taslağı için onay ve destek sağlanması
2. Kullanılacak değerleme sisteminin belirlenmesi
3. Değerleme sistemine uygun iş verilerinin toplanması
4. Verilerin analiz edilmesi, iş içeriklerinin gözden geçirilip, değerlerinin ortaya çıkarılması
5. İş değeri hiyerarşisinin geliştirilmesi, alınan sonuçlara göre işlerin belirli gruplara ayrılması, eskisine göre daha adil, anlaşılır ve pratik bir çalışma yapısının oluşturulması
6. İşlerin değerlerine göre yürürlükteki ücretlendirme sistemiyle entegre edilmesi ya da iş değerleme sonuçlarına göre eni bir ücretlendirme sisteminin yaratılması
7. Oluşturulacak sistem içerisinde standart bir operasyon şemasının tanımlanması, iş değerleri hakkında kararların tekrar gözden geçirilip itirazların dikkate alınması
8. Oluşturulan sistemin uygulamaya konup idare edilmesi
   Bunlara ek olarak, şirketler herkesin yeni sistemle uyumunun sağlanması için güçlü bir yönetici-çalışan ilişki ağı oluşturulmalıdır.

Şirketin iş değeri hiyerarşisi nasıl oluşturulursa oluşturulsun, iş değerlendiricileri iş içeriği yaklaşımını yeni ya da değişen görevler için kullanıp iş değerleme sistemini devamlı güncel tutmalıdırlar.